 |
 |
||||
| strefa Pacjenta |
 |
| encyklopedia wiedzy |
|
| hemoroidy |
|
| szczelina odbytu |
|
| ropień okołoodbytniczy |
|
| przetoka okołoodbytnicza |
|
| choroby zapalne jelit |
|
| nietrzymanie stolca |
|
| rak jelita grubego |
|
| znajdź lekarza |
|
| Nietrzymanie stolca |
|
 |
|
Nietrzymanie stolca (NS) jest dolegliwością o zróżnicowanej i złożonej etiologii, wstydliwą dla chorego, wymagającą starannej diagnostyki i trudną do leczenia. Brak zasad rozpoznawania związany z mało dostępnymi technikami diagnostycznymi znacznie ogranicza możliwość podjęcia właściwej terapii. Celem tego opracowania jest przedstawienie patofizjologii, zasad diagnostyki oraz podstawowych metod leczenia zachowawczego i zabiegowego nietrzymania stolca. W artykule przedstawiono własne doświadczenia oraz krytyczną ocenę doniesień z literatury fachowej. Zalecany algorytm diagnostyczny obejmuje pełny zakres badań czynnościowych, wizualizacyjnych i elektrofizjologicznych. Omówiono także nowe metody leczenia, m.in. techniki wytwarzania zwieracza zastępczego odbytu, użycie sztucznego zwieracza jelitowego czy też prądu o częstotliwości radiowej (Secca procedure – RF remodeling). Przedstawiony algorytm ma na celu właściwą kwalifikację chorych oraz indywidualne dobranie właściwej metody leczenia zachowawczego lub operacyjnego. Omówiono wytyczne IFFGD z 2002 roku dotyczące problematyki zaburzeń defekacji. Aktualnie zalecane jest, aby diagnostyka i leczenie NS były prowadzone przez ośrodki referencyjne, posiadające odpowiednie możliwości diagnostyczne oraz doświadczenie w chirurgii kolorektalnej i leczeniu nietrzymania stolca. Zastosowanie przedstawionych zasad, pozwala uzyskać dobre efekty terapeutyczne i znacząco poprawić jakość życia chorych. Schorzenia i sytuacje kliniczne znacznie podnoszące ryzyko nietrzymania stolca 1. Zabiegi proktologiczne Ich następstwa są przyczyną NS w znacznym odsetku przypadków – często w wieku starszym lub po porodzie, gdy na skutek dodatkowego uszkodzenia ujawnia się ukryta dysfunkcja zwieraczy. W przypadku forsownego rozszerzenia zwieraczy odbytu (dywulsja), hemoroidektomii, sfinkterotomii czy fistulotomii ryzyko wystąpienia objawów nietrzymania stolca wynosi od 10 do 30%, w zależności od rodzaju zabiegu oraz doświadczenia chirurga 2. Ginekologia i położnictwo Objawy nietrzymania stolca częściej zgłaszają kobiety. Związane jest to z inną u nich budową miednicy mniejszej, krótszym kanałem odbytu, wpływami hormonalnymi i przebytymi porodami (24). Szczególnie akcja porodowa z wydłużoną II fazą porodu, powikłana pęknięciem krocza lub źle wykonanym jego nacięciem, a także zastosowanie kleszczy niosą ze sobą wysokie ryzyko poporodowego nietrzymania stolca (25, 26). Również prawidłowy poród u około 30% kobiet może być przyczyną NS. Częstość występowania nietrzymania stolca w grupie 20 500 rodzących w USA, u których doszło do pęknięcia krocza III i IV stopnia (5%), wynosi ponad 40%. Dla porównania, odsetek ten u rodzących bez nacięcia krocza i bez komplikacji wynosi ok. 1%. Podobne rezultaty uzyskano w Niemczech, Anglii i Skandynawii. Jak dotąd nie ma jednoznacznych danych dotyczących wpływu histerektomii, nie mniej jednak, co znamienne, ponad 50% kobiet z NS przebyło ten zabieg 3. Chorzy po zabiegach onkologicznych z powodu raka odbytnicy Wzrastająca z roku na rok zapadalność na raka odbytnicy oraz zastosowanie szwów mechanicznych i nowych technik operacyjnych sprawiają, iż znacznie w ostatnim czasie zwiększyła się liczba chorych po zabiegach resekcyjnych z zachowaniem zwieraczy. Ryzyko wystąpienia objawów NS po tych zabiegach wynosi od 15 do 60% dla przedniej i przedniej niskiej resekcji odbytnicy. Radioterapia przed- lub pooperacyjna znamiennie wpływa na funkcje anorektalne. Jest to wynikiem nie tylko odczynu zapalnego, ale także trwałych zmian histologicznych. Dochodzi do zniszczenia splotów śródściennych jelita odpowiedzialnych za odruchy anorektalne . 4. Nienowotworowe schorzenia jelit Przewlekłe stany zapalne jelit (IBD) – wrzodziejące zapalenie jelita grubego, a szczególnie choroba Leśniowskiego-Crohna, która w 10-30% przypadków przebiega z objawami anorektalnymi – mogą prowadzić do objawów nietrzymania stolca. Częstość nietrzymania stolca w tej grupie chorych wynosi ponad 20%, a nasilenie objawów pozostaje w bezpośredniej korelacji z okresami zaostrzenia choroby. Czynnościowe schorzenia jelit przebiegające z zaburzeniami motoryki jelita grubego, takie jak zespół jelita nadwrażliwego (IBS) w około 20% mogą dawać objawy nietrzymania stolca . Objawy inkontynencji mogą występować także w przypadku przewlekłych zaparć – gdy masy stolca ulegają bakteryjnemu rozkładowi, dochodzi do niekontrolowanego wycieku płynnej treści – overflow incontinence . 5. Neurologiczne i układowe przyczyny nietrzymania stolca Rozwijająca się w przebiegu długoletniej cukrzycy polineuropatia u 20% chorych przebiega z objawami nietrzymania stolca i moczu. Społeczne następstwa nietrzymania stolca Nietrzymanie stolca i moczu jest stanem, który w znaczny sposób zmienia warunki życia wielu kobiet i mężczyzn na całym świecie. Mimo, iż rzadko zagraża życiu, znacznie pogarsza jego jakość, prowadząc do niesprawności fizycznej, dysfunkcji psychicznej i dezadaptacji społecznej. Do niedawna niewiele uwagi poświęcano tym problemom. W USA Państwowy Instytut Zdrowia ( National Institutes of Health, NIH) zwrócił uwagę na fakt, że nietrzymanie stolca i moczu to nie tylko niesprawność fizyczna o znacznych następstwach socjalnych, ale również bardzo kosztowna choroba. Rocznie koszty leczenia, rehabilitacji oraz związane z niemożnością wykonywania pracy zawodowej wynoszą około 12 miliardów dolarów, i to jedynie w odniesieniu do chorych z nietrzymaniem moczu. Koszt utrzymania jednego chorego z nietrzymaniem stolca (środki higieniczne, absencja w pracy, środki farmakologiczne) to ponad 9900 USD/rok . W Niemczech w 1998 roku wydatki związane z nietrzymaniem moczu wyniosły 26,3 mld DM. Z tego powodu w USA, Anglii i Niemczech rozpoczęto działania programowe mające na celu poprawę diagnostyki i terapii nietrzymania stolca i/lub moczu. Panowanie nad sytuacją, w której znajduje się człowiek, ogólna przewidywalność zdarzeń, kontrola nad funkcjonowaniem własnego ciała są tym, co daje poczucie pewności, bezpieczeństwa, pozwala na podejmowanie i realizację wielu zadań, sprawowanie funkcji społecznych (rodzinnych, zawodowych, pozazawodowych), samorealizowanie się, rozwój, kreatywność. Świadomość braku kontroli w którejkolwiek z wymienionych sfer zazwyczaj prowadzi do poczucia zagrożenia, niepewności, powoduje dezintegrację na poziomie emocjonalnym – rodzi uczucie lęku i niepokoju. Gdy podejmowane działania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, pojawiają się frustracja, niewiara w sens dalszych prób, fiksacja na dotychczasowych nieefektywnych działaniach, poczucie bezradności, beznadziejności, stany depresyjne. Dezadaptacja psychospołeczna objawia się spadkiem aktywności życiowej, zaburzeniami motywacji; następuje wzrost drażliwości, niepokoju, lęku. Występują zaburzenia snu, spadek libido, zaburzenia seksualne, zaburzenia łaknienia, objawy wegetatywne; jednostka znajduje się w stanie stresu – to wszystko, w szczególnym przypadku osób z NS, skutkuje obniżeniem jakości życia chorych, która ma ogromne znaczenie w ich przygotowaniu oraz leczeniu. |
 |
 |
 |
2012 ABK Grupa. Wszelkie prawa zastrzeżone.